Door: Martijn Bastianen en Hidde van Gijn

Eerder deze week bleek dat Zwolse gynaecoloog Jan Wildschut in de jaren 80 en 90 ten minste zeventien donorkinderen heeft verwekt met zijn eigen sperma. De wensouders wist niet dat de arts zijn eigen zaad had gebruikt voor de inseminaties. Enkele jaren geleden was zo’n zelfde voorval in het nieuws verschenen, toen ging het om de louche praktijken van de arts Jan Karbaat.

​

Het zaad van Karbaat is een van de grootste spermabankschandalen in Nederland. Jan Karbaat staat bekend als de ‘sperma-arts’, die met zijn eigen sperma meerdere kinderen op de wereld heeft gezet. Daarnaast heeft hij niet alleen gesjoemeld met zijn eigen zaad. Zijn kliniek in Barendrecht, genaamd Bijdorp, werd in 2009 gesloten door de Inspectie van Gezondheidszorg. Zo kwam er aan het daglicht dat hij had verteld aan een moeder dat ze tweemaal met het zaad van één donor was geïnsemineerd. Het bleek later te gaan om sperma van twee verschillende donoren. Ook werden er tweehonderd kinderen verwekt met het sperma van een Surinaamse man met het Syndroom van Asperger. Aan de ouders werd verteld dat het zaad van een witte man afkomstig was.

​

Maar ook bij de spermadonaties gaat het niet altijd vlekkeloos. Een Nederlandse spermadonor heeft in 2017 zijn sperma bij elf klinieken ingeleverd. Volgens de wet mag een zaaddonor maar bij één kliniek zijn sperma doneren. Ook heeft deze donor zijn zaad gedoneerd aan de bekende spermabank Cryos uit Denemarken. Bij deze spermabank wordt sperma wereldwijd gedoneerd en verkocht.

​

Zo weet je als spermadonor, donorkind en wensouders niet wat er in de wereld van zaad omgaat. Sperma wordt, zonder vergoeding, ingeleverd bij een kliniek, maar wat er verder mee gebeurt, is allesbehalve glashelder. Er is een ware spermahandel.